توان نگار_ ناصر بهروان| گردشگری در جهان سهم بزرگی از فرهنگ و اقتصاد را به خود اختصاص داده است که کشور ما نیز از این سهم بی بهره نیست؛ گر چه به تناسب زیبایی و مراکزگردشگری ایران نسبت به جهان، آنگونه که باید و شاید از فرصت ها استفاده بهینه نشده است. گردشگری صنعتی است که هم ازظرفیت بالایی برخودار است و هم طرفداران مخصوص به خود را در جهان داردکه بخشی ازطرفداران آن را «معلولان» تشکیل می دهند و در اصطلاح به «پاراتوریسم» یا «گردشگری معلولان» معروف است. امروزه نگاه کشورهای گردشگر پذیر به جذب پاراتوریسم معطوف است. بر این اساس نگاه سطحی و حاشیه ای به پاراتوریسم نگاهی منفعلانه به حساب می آیدکه محصول آن عدم بهره بری اقتصادی، فرهنگی است.

معلولیت زاده هر اتفاقی که باشد، از بدو تولد و ادامه حیات بشر می تواند به وقوع بپیوندد؛ زیرا نه جنگ و نه هیچ حادثه دیگری در طول زندگی قابل پیش بینی نیست؛ این مسأله هر ساعت و هر روز باعث ازدیاد نرخ رشد معلولیت در جهان شده است.

گردشگری معلولان چه برای تفنن باشد و یا برای مداوا و درمان فرق نمی کند هر چه هست یک نیاز معقول برای آنهاست. بر این اساس برای جذب گردشگران توانخواه باید زیر ساخت های یک کشور از آمادگی لازم وکافی برخوردار باشند؛ یکی از این زیرساخت ها «مناسب سازی» است؛ مناسب سازی صِرف اینکه برای افراد معلول داخل خودکشور سازگار است، برای جذب پاراتوریسم خارجی نیز که مشتاقان زیادی در دنیا دارد، با معرفی اماکن گردشگری، تجهیز اقامتگاه‌ها، ایمن سازی و ایجاد سازوکار لازم برای تسهیل در عبور و مرور مطابق استاندارد جهانی، می توان از آن بهره برداری فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نمود؛ در این صورت ضمن معرفی آثار فرهنگی، هنری، بخش کلانی از هزینه های مربوط به توانخواهان داخلی که بسیار سنگین نیز می باشد قابل تأمین است.

با توجه به برآورد ۱۰ میلیونی جمعیت معلولان در سطح کشور، این موضوع در دستورکار هست که در نقشه جدید، تأسیسات گردشگری طبق ضوابط «مناسب‌سازی» رعایت شود و در تأسیسات جدیدالاحداث، اعمال این ضوابط کاملا مراقبت و همچنین تأسیسات قدیمی هم از طریق استاندارد سازی در حال ارتقاء کیفیت و خدمات رسانی برای افراد کم‌توان است.

در این ارتباط معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان اصفهان می گوید: موضوع «مناسب‌سازی» از موضوع هایی است که چندین سال است دستگاه‌ها از جمله میراث فرهنگی به آن توجه دارند.

استانداردهایی که برای بحث مناسب‌سازی از جمله گردشگری تعریف می‌شود شامل؛ سیستم حمل و نقل، شبکه عبور و مرور، دسترس‌پذیرکردن جاذبه‌های گردشگری و همچنین توانمندسازی عوامل انسانی و سامانه‌های اطلاع رسانی مسافران است. طی سال‌های گذشته در حوزه توانمندسازی و ارائه خدمات به معلولان، اقدامات موثرتری اتفاق افتاده است. به عقیده برخی کارشناسان می‌توان گفت ۴۰ درصد استانداردسازی اماکن گردشگری صورت گرفته است.
در ضوابط، استاندارد تأسیسات و اعطای گواهینامه کیفیت، فصلی با عنوان «مناسب‌سازی فضا برای افراد کم‌توان» گذاشته شد، در حال حاضر تعداد زیادی از هتل‌ها، سفره‌خانه‌ها و اماکن گردشگری که دارای گواهینامه کیفیت خدمات گردشگری هستند موفق شدند خدمات و مناسب‌سازی اولیه را در تأسیسات لحاظ کنند. این خدمات شامل؛ ایجاد رمپ برای دسترسی، آسانسور و راهنماهای خطوط بریل و صوتی و سرویس بهداشتی استاندارد در اماکن و بناهای تاریخی است.

بعضی از مؤسسات به صورت ویژه در حال برگزاری تورگردشگری برای افراد کم‌توان و معلول هستند. در این خصوص راهنمایان آموزش دیده‌ای در حوزه افراد دارای معلولیت داریم که به صورت تخصصی این تورها را برگزار می کنند و با وجود کمبودهایی که در زیرساخت‌ها داریم، با هدف و تدوین برنامه‌ و تشویق سفر به اصفهان، بازدید از جاذبه‌های گردشگری مهم را می‌توانند هدایت کرده و این تورها را برگزار نمایند. همچنین تجهیز به سیستم‌های اطلاع‌رسانی و راهنمایی افراد کم‌توان و معلولان شنوایی و کم‌بینا و نابینا، مثل نصب QR صوتی از جمله دیگر اقدامات است.