روستای دیروز و شهر امروز ونک، یکی از جاذبه‌های گردشگری و چشم‌نواز خطه سمیرم در غرب این شهرستانِ کوهستانی و ییلاقی است.
بیشتر از ۳۰ کیلومتر از سمیرم به سمت غرب این دیار در میانه کوه‌های مرتفع دالانکوه در ۱۹۰ کیلومتری جنوب غرب اصفهان و در ۳۳ کیلومتری غرب سمیرم، خطه خوش و شهیدپرور ونک واقع شده است.

بلندی‌های ساییده بر آسمان، در کنار پاکی هوا و زلالی آب‌های خروشان شمس‌آباد و چشمه نازش، دل و جان هر مخلوقی را می‌بَرَد و روح و روانش را تازه می‌کند. اینجا است که باید پروردگار هستی‌بخش را پاس داشت و به پاس این همه نعمت و طراوت و طبیعت، شکر کرد.
مساحت این دیار ۵۰۰ کیلومتر مربع است و از گردنه نُخودان (نخودون) تا کوه سرخ از شرق به غرب با شیبی به نسبت تند بین ارتفاعات محصور شده است و پیشینه آن به بیشتر از ۹۰۰ سال می‌رسد.
در یکی از کتاب‌های تاریخی سمیرم نیز به موضوع گذر نادرشاه افشار از این دیار در تعقیب افغان‌ها و ملاقات او با یکی از پیرمردان ونکی و صرف شربتی گوارا از دست این مرد، اشاره شده است.
ونکی‌های روستازاده و شهرنشین، فارسی را با لهجه‌ای بختیاری تکلم می‌کنند و صفا، صمیمیت و غیرتشان مثال‌زدنی است.
صفا و محبتشان را می‌توان در سفر به جای‌جای این خطه سرسبز و دیدنی دید و لمس کرد و غیرتشان را هم از شمار زیاد خانواده‌های جانبازان و شهدا و آزادگانش فهمید و احسنت نثارشان کرد.
۹۰ درصد ونکی‌ها با یکدیگر نسبت قوم و خویشی دارند و با روستاهای نزدیک خطه خود همچون عقدک و قلعه‌قدم نیز مراودات زیادی داشته‌اند، هر چند که امروزه بخش بسیاری از خانواده‌های این منطقه به سمیرم، اصفهان، بهارستان، شهرضا، دهاقان و تهران مهاجرت کرده‌اند و تنها گروهی از سالخوردگان و باغداران در زادگاهشان باقی مانده‌اند.
آیت‌الله سیدمحمدشریف تقوی‌ونکی، سید آقا بابا، سیدمحمدعلی عاقد و شیخ محمدتقی شریعتی از بزرگان این خطه بوده‌اند و سرداران و شهیدان جان بر کفش همچون نگینی بر تارک منورش می‌درخشند.
شهدایی که تمثال مبارکشان در لحظه ورودی به ونک در دو طرف بلوار ورودی خبر از شهادت پروری و ولایتمداری مردمانش دارد.
چشمه‌ها و قنات‌ها، رودها و رودخانه‌ها، اِشکفت‌ها و گریزگاه‌ها و مزارع و باغ‌های زیادی در این منطقه کوهستانی و چشم‌نواز در تکاپوی هستی جریان دارند.
مزارع و ارتفاعات زیبای اِسفراهان، جسور، تنگ‌ده، چشمه و آبشار ناز و رودخانه شمس‌آباد و امامزاده معصومه خاتون و زید ابن علی یا همان زینعلی از جمله تفرج‌گاه‌ها و مناطق گردشگری، زیارتی و سیاحتی این خطه به‌شمار می‌روند.
یکی از تفریح‌گاه‌های سرسبز شهرستان سمیرم منطقه زینعلی است که درست در میانه دو شهر سمیرم و ونک و در ۱۵ کیلومتری آن دو قرار گرفته است. زینعلی یکی از مناطقی است که در فصل تابستان و بهار همه‌روزه پذیرای زائران و مسافران و مجاوران است.
چشمه ناز معروف ونک هم در این سال‌ها به‌خوبی معرفی شده و یکی از بی‌نظیرترین تفرج‌گاه‌های استان اصفهان و مرکز کشورمان است. آب‌های خروشانش به لحاظ کیفیت در زمره بهترین نوع آب‌های جهان محسوب می‌شوند و پسته‌های کوهی و زرشک‌های خاردار دامنه کوه‌هایش، بر دیدنی‌هایش افزوده‌اند.
کوه‌ها و ارتفاعات ونک سرشار از گونه‌های مختلف گیاهان دارویی، خوراکی و مرتعی است. بردج، رُناس، کنده خیش، پنبه، کتیرا، گوَن، آویشن و هوفاریقون از آن جمله‌اند و جانورانی همچون خرس، افعی، پازن، پلنگ، سمور، گورکن، گرگ و گراز نیز در ارتفاعاتش زیست می‌کنند.
در رابطه با کار و فعالیت مردان و زنان این دیار باید اشاره کرد که فرش و قالی‌بافی از دیرباز در ونک رایج بوده است به‌طوری که حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ کارگاه خانگی در این شهر فعالیت داشته است و مشاغل دیگری مانند مسگری، رنگرزی، نجاری، سوزن‌دوزی و جوشکاری در کنار کشاورزی و دامداری رونق داشته‌اند. امروز این دست پیشه‌ها در تاریخ ثبت شده و در گنجینه پیشینیان باقی مانده است، اما هنوز هم در برخی از مشاغل مثل قالی و گلیم‌بافی در برخی خانه‌ها کورسوی امیدی وجود دارد و تمدن و فرهنگ را به تکاپو نشسته است.

با اینکه ونک از تاریخ بیستم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۷۷ به عنوان شهر ارتقا یافته، اما حال و هوای این خطه همچنان روستایی است.

فاطمه طایی _سمیرم