یک کنشگر حوزه حقوق معلولان، اصلاح قانون را فرصتی بسیار مناسب جهت حضور نابینایان در مسند نمایندگی مجلس به منظور تصویب قوانین ضروری و اصلاح قوانین محدود‌کننده و چالش‌برانگیز دانست و گفت:  به دلیل وجود قوانین ناکارآمد و نگرش‌های تبعیض‌آمیزی که هنوز در بسیاری از مسئولین اداری و اجرایی کشور وجود‌ دارد، مسلما راه برای نمایندگان منتخب جامعه افراد با آسیب بینایی دشوار ولی دورنما بسیار روشن است.با توجه به نزدیک بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی، با زهرا عابدینی، مدرس نابینای دانشگاه قم و پژوهشگر مقطع دکتری حقوق عمومی، با موضوع نابینایان و کاندیداتوری مجلس، به گفتگو نشستیم.

توان‌نگار- نگین حیدری کنشگر حوزه حقوق معلولان| این پژوهشگر در ابتدا، بحث حق انتخاب‌کردن و حق انتخاب شدن را دارای پیشینه‌ای کمتر از دو قرن دانست و
گفت: در یونان باستان مردم با حضور در میدان اصلی شهر، مستقیما در خصوص مسایل مهم و اساسی کشور اظهار ‌نظر
می‌کردند و رای اکثریت اعتبار بیشتری داشت و تعیین‌کننده  بود.

وی افزود: پس از عصر روشنگری و وقوع رنسانس، مشارکت سیاسی مردم در امور کشور ضرورت پیدا کرد و نهادینه ‌شد. با توجه به اینکه مبنای مشارکت سیاسی، حق تعیین سرنوشت است، از جمله حقوق اساسی و پشتوانه مشروعیت قدرت حاکمه محسوب می‌شود.

عابدینی ادامه داد: در حقوق عمومی صرف‌نظر از نژاد، رنگ، زبان، مذهب و وضعیت‌های انسانی از جمله معلولیت، اصل برابری فرصت‌ها را داریم. یعنی همه شهروندان از حقوق سیاسی برخوردار هستند. اگر استثنایی بر اساس هر یک از ویژگی‌های انسانی به وجود آید، دو اصل مشارکت سیاسی آحاد ملت و برابری فرصت‌ها که از زمره حقوق اساسی و بنیادین هستند، مورد تضییع قرار می‌گیرد.

این کنشگر حوزه حقوق معلولان در خصوص مولفه‌های یک حاکمیت خوب که در آن حق رای دادن در نظر گرفته می‌شود و شهروندان رای دادن را وظیفه خود می‌دانند، اظهار کرد: برای بررسی مطلوبیت و کارامدی یک نظام سیاسی، باید محدودیت‌های اعمال‌شده بر حق انتخاب‌کردن و انتخاب‌شدن را در نظر گرفت. هرقدر میزان این محدودیت بیشتر باشد، آن نظام حاکمیتی از دموکراسی فاصله گرفته ‌است.

وی حاکمیت قانون، شفافیت در عملکرد و اطلاع‌رسانی و پاسخ‌گویی مسئولان را از مهمترین ویژگی‌های حاکمیت خوب می‌داند که ضمن در نظر گرفتن حق رای برای شهروندان، حس مسئولیت و وظیفه‌مندی در آنها برای شرکت در امور‌سیاسی کشور به وجود می‌آورد.

عابدینی یادآور شد: مشارکت عمومی در ابعاد مختلف، برای نتیجه‌بخش و کارامد بودن باید آگاهانه باشد. یک شهروند قبل از حضور در انتخابات و استفاده از حق رای خود باید آگاهی لازم را نسبت به کاندیداها و فعالیت‌های قبلی آنها، شیوه برگزاری انتخابات و حوزه‌های‌انتخاباتی و غیره داشته ‌باشد.

این پژوهشگر افزود: ویژگی دیگر یک مشارکت عمومی کارآمد، همگانی بودن و فرصت انتخاب کردن و انتخاب شدن در چهارچوب قانون برای همه است که در آن مفهومی به عنوان اقلیت معنا ندارد. هر شهروند که در یک جامعه سیاسی حضور دارد، این حق و اختیار را دارد که در انتخابات شرکت کند یا نکند و اجبار به شرکت در انتخابات، از نظر قانونی وجاهتی ندارد.

وی در مورد قوانین حاکم بر انتخابات مجلس و شرایط لازم برای داوطلبان، تصریح کرد: در قانون اساسی و قانون انتخابات مجلس به این موضوع پرداخته‌شده‌است؛ اصل 6 قانون اساسی، مدیریت کشور در حوزه‌های مختلف را به برگزاری انتخابات منوط‌کرده و اصل 62 روند برگزاری انتخابات مجلس را بیان می‌کند.

این کنشگر حوزه حقوق معلولان گفت: قانون انتخابات مجلس شرایط لازم برای انتخاب‌شدن به عنوان نماینده مجلس را، تابعیت، التزام عملی به قانون‌اساسی اعتقاد به مبانی‌اسلامی و سلامت جسمی از جمله شنوایی، بینایی و گفتاری اعلام کرده‌بود.  با پیگیری‌ها و مطالبه‌گری‌های مستمر کنشگران حوزه حقوق افراد با آسیب‌بینایی، خصوصا تاکید بر قدرت سایر حواس از جمله حس شنوایی و پیشرفت‌های نوین علمی و همچنین پژوهشی که در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در قوانین کشورهای مختلف انجام گرفت، مشخص شد نابینایان از انتخاب شدن به عنوان نماینده مجلس صرفا به دلیل محرومیت از حس بینایی در هیچ یک از قوانین کشورهای آسیایی، آفریقایی، اروپایی و آمریکایی مورد پژوهش ممنوع نیستند. نهایتا در اصلاح قانون انتخابات مجلس در سال 98، در ماده 31 ضمن بیان شرایط عمومی انتخاب‌شوندگان، سلامت جسمی و روانی به اندازه‌ای که مخل به انجام وظایف نمایندگی نباشد را ضروری اعلام کرد و ممنوعیت انتخاب نابینایان حذف‌ شد.

عابدینی این اصلاح قانونی را فرصتی بسیار مناسب جهت حضور نابینایان فرهیخته و توانمند در مسند نمایندگی مجلس به منظور تصویب قوانین ضروری و اصلاح قوانین محدود‌کننده و چالش‌برانگیز دانست و گفت:  به دلیل وجود قوانین ناکارآمد و نگرش‌های تبعیض‌آمیزی که هنوز در بسیاری از مسئولین اداری و اجرایی کشور وجود‌ دارد، مسلما راه برای نمایندگان منتخب جامعه افراد با آسیب بینایی دشوار ولی دورنما بسیار روشن است. البته در میان جامعه نابینایان‌و‌کم بینایان موافقان و مخالفانی در خصوص حضور نمایندگان نابینا در مجلس وجود دارد. ولی همانگونه که گروه‌های مختلف سیاسی، قومی، مذهبی در مجلس نمایندگانی دارند، حضور نماینده از جامعه افراد با آسیب بینایی در مجلس شورای اسلامی، به هیچ عنوان زمینه‌ ای برای سلب‌ مسوولیت سایر مقامات و مسوولان در انجام وظایف آنها نخواهد بود و تاثیر زیادی در رفع موانع قانونی و بسیاری مصلحت اندیشیها و دفاع از منافع هم‌نوعان خواهد‌داشت.

به گزارش توان‌نگار، علاقمندان به مباحث مربوط به نابینایان و کاندیداتوری مجلس می‌توانند مشروح این گفتگو را در پادکست منتشر شده در وب سایت و کانال‌  “نسل‌مانا ماهنامه فرهنگی- اجتماعی ویژه نابینایان” دنبال کنند.