به عید و تعطیلات نزدیک می‌شویم و بدون شک هر ایرانی، در ایام تعطیلات به یک تفریح و دور بودن از محیط خانه و کار فکر می‌کند حتی اگر یک روزه باشد.
اما آیا معلولان به راحتی شهروندان عادی توان استفاده از امکانات گردشگری را دارند؟
تونان‌نگار- مریم ابراهیمی دینانی| گردشگری در دسترس، نیاز مبرم و بی چون و چرای هر شهروند معلول است. در کشورهای پیشرفته، معیارها، ضوابط و استانداردهای گوناگونی برای بهره بردن معلولان از تجربیات گردشگری، مدنظر قرارگرفته است.
اما همچنان مسافرت برای افراد معلول، به‌عنوان یک چالش اساسی مطرح است. دلیل این امر آن است که معلولان جسمی-حرکتی به دلیل مشکلاتی که در رابطه با پیدا کردن اطلاعات در مورد خدمات در دسترس، چک کردن چمدان در هواپیما و رزرو اتاق دارند، اغلب این امکان را پیدا نمی‌کنند که به‌تنهایی سفر کنند و اگر هم چنین امری محقق شود، قطعاً برایشان پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود.
گردشگری معلولان، که به “گردشگری در دسترس نیست” معروف است، نیازمند همراهی همه مسولان در زمینه امکانات است. امروزه در دسترس‌پذیر بودن اماکن و وسایل حملونقل عمومی لازمه حضور و مشارکت معلولان در جامعه است، این موضوع در سراسر جهان به‌عنوان امری بدیهی مورد توجه قرارگرفته است. امکاناتی مانند خدمات ویژه ایرلاین‌ها، اختصاص ویلچر در فرودگاه به افراد معلول و امکانات پزشکی مورد نیاز این دسته از افراد ازجمله مواردی است که اجرای آن در راستای تحقق گردشگری در دسترس لازم و ضروری است.
بر اساس آمارهای جهانی، در حال حاضر جمعیت معلولین حدود ۱۵ درصد جمعیت دنیا بوده و تعداد این افراد در کشورهایی که در تاریخ معاصر خود با جنگ مواجه بوده‌اند، بیشتر است. ایران نیز از جمله کشورهایی است که تجربه جنگ داشته و به نوعی در این گروه قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که آمارهای زیادی از مجروحان جنگی در ایران وجود دارد و همچنین متاسفانه آمار حوادث جاده‌ای در کشور نیز زیاد است، بر این اساس لازم است دسترسی افراد با شرایط ویژه و ناتوانی‌های گوناگون مورد توجه قرار گیرند.
باتوجه به اهمیت مساله گردشگری و تاثیر مثبت آن برای امید به حیات و خروج افراد دارای معلولیت از انزوا، لازم است که تمهیدات مناسبی برای سفر و گردشگری آنها اندیشیده شود.
نبود زیرساخت‌های مناسب باعث شده که از سوار شدن به اتوبوس و قطار گرفته تا رفتن به مجتمع‌های بین‌راهی، موزه‌ها و هتل‌ها همه و همه به چالش‌های جدی برای افراد دارای معلولیت و خانواده‌های آنان تبدیل شوند. افراد دارای معلولیت حتی بعضا برای اجتناب از آنکه مورد ترحم قرار بگیرند یا ناچار شوند برای استفاده از وسایل حملونقل عمومی بر کول افراد خانواده سوار شوند، قید سفر و گردشگری را بزنند.
این در حالی است که با نصب بالابر برقی، رمپ و سازه‌های قابل حمل در پایانه‌های مسافری و ایستگاه‌های راه‌آهن می‌توان بسیاری از این مشکلات را رفع کرد.
در حال حاضر افراد دارای معلولیت حتی برای بازدید از موزه‌ها مشکل دارند و در کوچه‌های اطراف، فرد دارای معلولیت گیر می‌کند و امکان تردد ندارد. حال در نظر داشته باشید که فرد دارای معلولیت شاید بخواهد با همسرش به گردشگری برود، آیا همسر فرد دارای معلولیت توانایی این را دارد که او را از کوچه پس کوچه‌های مناسب‌سازی نشده خارج کند؟ آیا این امکان را دارد که همسر دارای معلولیت خود را کول و جابه‌جا کند؟
اما لزومی ندارد که برای بازدید معلولان تخریبی در میراث فرهنگی ایجاد شود. کافی است که با در نظر گرفتن یک رمپ قابل حمل مشکل را حل کرد. به راحتی می‌توان از محل درآمد موزه‌ها هزینه‌ای را برای خرید رمپ پرتابل اختصاص داد و نگهبان مجموعه به هنگام ورود این افراد این رمپ را نصب کرده و سپس بردارد.
گردشگری در دسترس، تعریفی برای معلولان
گردشگری در دسترس به معنی در دسترس قرار گرفتن گردشگری برای ناتوانان و کم‌توانان تلقی می‌شود؛ به گونه‌ای که حقوق افراد دارای معلولیت در طیف‌های مختلف خدمات‌رسانی گردشگری تعریف شود.
این نوع از گردشگری در سال ۲۰۰۹ مطرح شده است و شاخه‌ای جدید از گردشگری است که علاوه بر گردشگری معلولان، نابینایان و ناشنوایان، افرادی که دچار اختلالات گفتاری، شنوایی و بینایی از جمله افراد ناتوان و کم‌توان مانند خانم‌های باردار یا سالمندان، مادرانی که کالسکه فرزند خود را به همراه دارند را نیز شامل می‌شود.
در سال‌های گذشته «گردشگری در دسترس، گردشگری برای همه» به عنوان شعار سال سازمان جهانی گردشگری عنوان شد. از این رو گردشگری در دسترس به این معنا است که مقاصدی را در گردشگری انتخاب کرده و مسیرها و تورهایی را طراحی کنند تا متناسب و در راستای رفع نیازهای افرادی باشد که نیازمند دسترسی خاص هستند یا از نظر توانمندی با شرایط و مشکلاتی مواجه شده‌اند.