افراد دارای معلولیت با محدودیت‌ها و شرایط ویژه‌ای در زندگی خود روبه‌رو هستند، اما این موضوع به معنی ناتوان بودن این قشر از جامعه نیست. معلولان بخش قابل‌توجهی از جمعیت هر کشور به‌شمار می‌روند و سینما می‌تواند یکی از ابزار تأثیرگذار برای بیان دغدغه‌های آن‌ها باشد.

به گزارش پایگاه خبری فرهنگی توان‌نگار، چندسالی می‌شود که جشنواره بین‌المللی فیلم پرواز با محوریت آگاهی‌رسانی و فرهنگ‌سازی در مورد نیازها، ویژگی‌ها، مشکلات افراد دارای معلولیت و همچنین نمایش توانمندی این افراد در عرصه‌های مختلف تهران برگزار شده است. در پنجمین دوره این جشنواره نیز به دبیری محمدرضا شرف‌الدین در فرهنگ‌سرای اندیشه، ۶۶ فیلم داستانی، مستند، پویانمایی و تجربی و پنج فیلم‌نامه راه‌یافته به بخش‌های رقابتی و همچنین ۱۰ فیلم از ایران و سایر کشورهای جهان در بخش غیررقابتی جشنواره، به نمایش درآمدند. تعدادی از این فیلم‌سازان در حال آماده‌سازی فیلم‌های بعدی خود برای این جشنواره در سال آینده هستند و همین موضوع بهانه گفت‌وگو با مهدی محمدمهدی فکریان، رایحه مظفریان و فریبا عرب شد که پنج اثر منتخب حاضر در پنجمین دوره رویداد سینمایی پرواز، ساخته آن‌ها است.

مهم‌ترین دغدغه بعد از نوشتن فیلم‌نامه، حامی مالی است

فیلم کوتاه «بخشش» عنوان بهترین اثر تجربی در جشنواره فیلم پرواز را به دست آورد. این فیلم به نیازهای کودکان ناشنوا و تأثیر شنیدن روی زندگی آن‌ها می‌پردازد و سعی دارد اهمیت کمک به این معلولین را برای تهیه سمعک به تصویر بکشد. فیلم بخشش توسط مؤسسه رویش رسانه، به نویسندگی و کارگردانی محمدمهدی فکریان و تهیه‌کنندگی محسن مشرقی تولید شده است. از سایر عوامل این فیلم نیز می‌توان به حمیدرضا فرهادی به‌عنوان مسئول روابط عمومی، سیدرضا سعیدزاده در بخش گرافیک، سیدعلی بنی‌هاشمی در بخش صدابردار و صداگذاری، علی ظاهری در بخش تدوین و اصلاح رنگ و نور اشاره کرد.

محمدمهدی فکریان کارگردان این اثر ضمن اشاره به‌دشواری جذب مخاطب در فیلم‌های حوزه معلولیت و اهمیت جشنواره فیلم پرواز، گفت: فیلم‌هایی که به موضوع خاصی مانند معلولیت می‌پردازند عموماً کمتر دیده می‌شوند و بستر مناسبی برای پخش ندارند، ضمن این‌که به‌سختی مخاطب هدف خود را پیدا می‌کنند، به همین خاطر جشنواره پرواز برای من و گروهم بستر مناسبی بود تا بتوانیم فیلم را به مخاطب هدف و خاص خود عرضه کنیم.

معلولیت در قاب سینما

فکریان افزود: وجود چنین جشنواره‌هایی باعث تشویق فیلم‌سازان برای ساخت آثار هنری خواهد شد، اما اگر صرفاً فعالیت‌های مسئولین جشنواره به ایام برگزاری آن معطوف باشد، رسیدن به هدف نهایی آن امکان‌پذیر نخواهد بود چراکه برای یک فیلم‌ساز مستقل مهم‌ترین دغدغه بعد از نوشتن فیلم‌نامه، پیدا کردن حامی مالی برای ساخت آن است و هنگامی‌که شخص یا ارگانی برای حمایت از فیلم‌نامه‌هایی با موضوع معلولیت وجود نداشته باشد، مسیر فیلم‌سازی او با مانع روبه‌رو خواهد شد.

این کارگردان ادامه داد: قطعاً علاقه شخصی من این است که فیلم‌های بیشتری در این حوزه بسازم، اما نهادهای حامی و یا سفارش‌دهنده‌ها در ادامه مسیر و چگونگی آن تأثیرگذار خواهند بود.

مستندسازی به امکانات و بودجه‌های سنگین نیاز دارد

فیلم مستند «آفریده» با محوریت زندگی «جمیله آفریده» مادر دختر جوانی به نام «نازنین ابوالوردی» است که به سندروم آشر مبتلا است. سندروم آشر یک بیماری ژنتیکی است که هم بر شنوایی و هم بر بینایی فرد تأثیر می‌گذارد. در این مستند بخشی از مجموعه فعالیت‌های این مادر برای حضور نازنین میان جامعه در ۲۶ سال گذشته به‌صورت بسیار خلاصه و در مدت ٣٨ دقیقه به نمایش درآمده است. این مستند به کارگردانی رایحه مظفریان ساخته‌شده و کامیار بهبهانی صداگذار آن است، همچنین حمید فنایی تدوین و زهرا دشت‌بشی تصویربرداری آن را به عهده داشت.

کارگردان فیلم مستند «آفریده» با اشاره به چالش‌های مضاعف مبتلایان به چند معلولیتی گفت: فیلم آفریده از آنجایی‌که با سندرم آشر به‌عنوان یکی از انواع چند معلولیتی نادر مواجه بود که بسیار کم به آن پرداخته شده است در این جشنواره شرکت کرد و به‌عنوان بهترین مستند این جشنواره شناخته شد.

مظفریان با تأکید بر اهمیت جشنواره فیلم پرواز و پیشرفت آن در مقایسه با سال‌های گذشته افزود: جشنواره فیلم پرواز تنها رویداد سینمایی است که نگاه خاص و ویژه‌ای به افراد دارای معلولیت دارد و از ابتدا تاکنون که پنجمین سال برگزاری آن نیز برگزار شد پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است. در این دوره برای اولین بار داوری جشنواره به‌عهده افراد دارای معلولیت بود و حتی بخش ویژه‌ای را برای کارگردانان و هنرمندان توان‌خواه ایجاد کردند. این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده ایده‌های ناب و اقدامات مثبتی است تا معلولان در جامعه به جایگاهی دست پیدا کنند که شایستگی آن را دارند.

وی افزود: برگزاری جشنواره فیلم پرواز موجب شد تا من برای به تصویر کشیدن دغدغه‌های خود در حوزه معلولان و عملی کردن ایده‌ها برای ساختن فیلم مستند در این حوزه علاقه‌مند شوم و مایل هستم در آینده به این حوزه بیشتر بپردازم، اما از آنجاکه مستندسازی به امکانات و بودجه‌های سنگین نیاز دارد به همین دلیل بسیاری از کارگردانان و مستندسازان در این زمینه راه‌های بسیار سختی را طی می‌کنند و من نیز از این شرایط مستثنا نیستم. به‌رغم این‌که ایده و علاقه‌مندی برای پرداختن بیشتر به حوزه معلولیت در فیلم‌های بعدی را دارم و در حال حاضر نیز در مرحله پیش‌تولید هستم و به حمایت نیاز دارم اما متأسفانه تا این لحظه نتوانسته‌ام حامی مناسبی پیدا کنم.

کارگردان فیلم آفریده اضافه کرد: امیدوارم بتوانم صدای کودکانی باشم که مبتلا به سندرم آشر هستند. امیدوارم جمیله آفریده بتواند دستاوردهای خود را ثبت کند و برای کودکانی که در آینده با این سندرم به دنیا خواهند آمد نوری باشد. امروز جامعه جهانی به سمتی می‌رود که دختران را به ادامه تحصیل و مدرسه رفتن تشویق می‌کند و هیچ تفاوتی بین افراد دارای معلولیت یا فاقد معلولیت قائل نمی‌شود. آفریده هم نه‌تنها از هیچ تلاشی برای سوادآموزی و تحصیل دانشگاهی نازنین فروگذار نکرد بلکه حتی این مادر و دختر باهم به کلاس سفالگری می‌روند و همچنان در حال یادگیری و کسب تجربیات جدید هستند.

ضرورت پرداختن به موضوع معلولیت در سینما

«تنها نخواهم ماند»، «چپ‌دست» و «آشیانه خالی»، سه فیلم دیگر در جشنواره پرواز بودند که به تهیه‌کنندگی فریبا عرب از سوی شرکت سینمایی chosen image ساخته شده‌اند و در هر سه فیلم به شرایط و توانایی جسمانی متفاوت معلولینی اشاره شده که همراه با سایر مردم زندگی می‌کنند؛ در فیلم «تنها نخواهم ماند» موضوع نابینا دو مرد و زن موردتوجه است، در فیلم «چپ‌دست» کودکی با معلولیت جسمی و ذهنی حضور دارد و در فیلم «آشیانه خالی» نیز از سه نفر از سالمندان صحبت شده است که به دلیل شرایط جسمانی خود در خانه سالمندان به‌سر می‌برند.

فیلم «تنها نخواهم ماند» بر روی موضوع اهدا عضو پس از مرگ مغزی و تصمیم گرفتن در لحظه برای انجام این عمل متمرکز شده است. در این فیلم تمرکز بر یک زوج سالمند روستایی است که فرزندشان دچار حادثه می‌شود و در این فیلم گام‌به‌گام برای هر تصمیم با این والدین همراه می‌شویم. این فیلم به کارگردانی یاسر طالبی و تهیه‌کنندگی فریبا عرب بر اساس یک داستان واقعی، ساخته شده و جایزه بهترین کارگردانی را از آن خود کرده است.

تمرکز اصلی فیلم «آشیانه خالی» بر مسائل و مشکلاتی است که سالمندان پس از ترک فرزندان و تنها شدن با آن روبه‌رو هستند و ممکن است گذرشان به خانه سالمندان بیفتد. از این‌رو این فیلم به مسائل و مشکلات قشری از جامعه می‌پردازد که روزبه‌روز جمعیت آن‌ها در کشور بیشتر می‌شود. این فیلم به کارگردانی فریبا عرب ساخته شد و جایزه بهترین فیلم پنجمین دوره جشنواره پرواز را دریافت کرد.

فیلم «چپ‌دست» بر روی زندگی، مسائل و گرفتاری‌هایی است که زنان سرپرست خانوار برای مدیریت و تأمین خانواده خود با آن روبه‌رو هستند که به‌ناچار ممکن است تن به مشکلات به‌خصوصی بدهند که به شرایط نابسامان فعلیِ زندگی آن‌ها دامن بزند. این فیلم به کارگردانی و نویسندگی نسرین محمدی و تهیه‌کنندگی فریبا عرب و بر اساس یک داستان واقعی ساخته‌شده و در پنجمین جشنواره فیلم پرواز جایزه بهترین فیلم‌برداری را از آن خود کرد.

معلولیت در قاب سینما

فریبا عرب ضمن قدردانی از یاسر طالبی به‌عنوان معلمی توانمند که فیلم آشیانه خالی را با کمک او تولید کرده است و با تأکید بر شرکت مجدد در دوره بعدی جشنواره پرواز گفت: بدون شک برای سال آینده در جشنواره فیلم پرواز شرکت خواهم کرد و هدف ما این است که با فیلم‌های مستندی که می‌سازیم حرف‌ها و مشکلات این گروه از مردم را به جامعه نشان دهیم و پیام آن‌ها را از طریق فیلم منتقل کنیم.

همچنین فرزاد حسنی مدیر روابط عمومی شرکت سینمایی chosen image نیز با اشاره به هدف این شرکت از تولید محصولات سینمایی در حوزه معلولان و شرکت مجدد در جشنواره فیلم پرواز اظهار کرد: از آنجاکه به حوزه زندگی افراد توان‌خواه دغدغه‌مند و علاقه‌مند هستیم بازهم در این زمینه فیلم خواهیم ساخت و اگر یک‌بار دیگر موضوع جاذب در این زمینه پیشنهاد شود قطعاً مایل به همکاری و شرکت مجدد در فستیوال فیلم پرواز هستیم و برنامه ویژه‌ای برای آن خواهیم داشت؛ چراکه معتقدیم فستیوال‌های تخصصی ازنظر کمی و کیفی می‌توانند بر کارگردانان و عوامل و گروه‌های مختلف تأثیر بگذراند.

حسنی با بیان اینکه معلولیت یک موضوع جهانی است و در اکثر کشورهای جهان درصدی از جمعیت به‌نوعی با مشکلات و مسائل مربوط به معلولیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند و از این معضلات رنج می‌برند، تصریح کرد: اگر از حوزه مسئولیت‌های اجتماعی به این موضوع نگاه کنیم توجه به معلولان یک وظیفه و رسالت اجتماعی است.

وی ادامه داد: به نظر من کسانی که در حوزه رسانه و تولید فیلم فعالیت دارند اگر به موضوع مسئولیت‌های اجتماعی اعتقاد جدی داشته باشند به این مسئله واقف هستند که پرداختن به موضوعاتی مانند معلولیت نه‌تنها مهم بلکه لازم است؛ بنابراین ما تمرکز ویژه‌ای روی این موضوع داریم و سعی می‌کنیم به دلیل تأثیرگذاری بیشتر برای همراه کردن جامعه، از دریچه دوربین و تصویر، مسائل و مشکلات قشر توان‌خواه را بازگو کنیم.
منبع: ایمنا